Stromingsboek 1880-1940: Noodlot

Noodlot, door Louis Couperus

1. Algemene informatie

Standaardtitelbeschrijving
Noodlot van Louis Couperus (Louis Couperus grootste werken II)
2004, Company of Books, 1e druk
1e druk: 1891
143 pagina's

Genre
Psychologische roman

Samenvatting
Frank Westhove is een Nederlandse ingenieur, woonachtig in Londen. Bij toeval ontmoet hij zijn vroegere kameraad Bertie, die in de Verenigde Staten gewoond heeft. Bertie leeft daar bijzonder armoedig en vraagt zijn vriend om onderdak en geld. Frank gaat akkoord en al snel is Bertie helemaal gewend aan het rijke en luxe leven van Frank. Bertie liegt tegen de vrienden van Frank over zijn verleden en hij leeft van Franks geld. Na een paar maanden gaat het luxe leventje toch vervelen en besluiten de vrienden een paar dagen naar Noorwegen te gaan.

In Noorwegen maken ze kennis met Sir Archibald en zijn dochter Eve. Ze maken met z’n vieren een wandeling terwijl het slecht weer is. Frank en Eve worden verliefd op elkaar. Bertie is bang dat hij zijn vriend zal verliezen en weer veroordeeld is tot het lijden van een armoedig bestaan. Bertie en Eve zien elkaar als broer en zus. Ze praten veel en Bertie probeert twijfel over Frank bij haar op te wekken. Eve vindt Frank vaak stil als ze samen zijn en ze denkt dat er iets is. Dit gevoel wordt versterkt door de insinuaties van Bertie.
Op een dag ziet Eve Frank met een ander meisje lopen. Ze begint sterk te twijfelen aan zijn liefde voor haar. Ze confronteert hem hiermee, maar Frank ontkent. Hij misprijst haar wantrouwen en slaat haar zelfs. Ze verlaten elkaar en Bertie ziet zijn kans schoon om Frank weer voor zichzelf te winnen.
Na een maand krijgen de twee geliefden berouw en Frank besluit Eve een brief te schrijven. Deze brief, en iedere volgende, wordt onderschept door de bediende van Sir Archibald. Bertie heeft hem geïnstrueerd deze brieven nooit af te geven aan Eve of haar vader. Bertie weet dat het slecht is wat hij doet, maar volgens hem moet het (noodlot) allemaal zo gaan. Hij praat zijn gedrag zo goed.

Frank, die steeds maar geen reactie krijgt op zijn brieven, besluit met Bertie te gaan reizen. Ze trekken twee jaar lang de wereld rond. Bij toeval komen ze in Scheveningen Eve weer tegen. Bertie ziet haar als eerste en voelt het onvermijdbare aankomen. De liefde tussen Frank en Eve bloeit direct weer op. Al snel blijkt dat iemand de brieven van Frank achtergehouden heeft. De conclusie is snel getrokken: dat kan alleen maar Bertie zijn! Hij was de enige die van de brieven afwist. Eve en Frank komen ook achter de insinuaties. Frank confronteert zijn vriend met deze ontdekking en Bertie geeft toe. Frank is woedend en kan zich niet beheersen. Hij slaat zijn vriend dood. Als hij beseft wat hij heeft gedaan, geeft hij zich aan bij de politie. Frank wordt veroordeeld tot twee jaar gevangenisstraf.
Als hij zijn straf heeft uitgezeten, krijgt hij een eenvoudige baan aangeboden. Eve wil nog steeds trouwen met Frank, maar haar vader is daar niet gelukkig mee. Hij vindt niet dat zijn dochter een moordenaar verdient en Frank deelt zijn mening. Eve is het hier niet mee eens. Het gaat niet goed met haar gezondheid. Ze heeft veel last van hallucinaties. Frank heeft een flesje vergif bij zich om zelfmoord te plegen. Eve wil samen met hem sterven, omdat zij in dit leven nooit samen meer gelukkig kunnen zijn. Zij ziet het als het grootste geluk om samen te sterven en het geluk te vinden in het paradijs. Eve drinkt als eerste de helft op en reikt vervolgens Frank de fles aan. Ze sterven samen. Sir Archibald zal hen vinden

2. Verwerkingsvragen

Kenmerken naturalisme:


De hoofdpersoon heeft een zwak gestel

In Noodlot van Louis Couperus zijn er eigenlijk drie hoofdpersonen en eigenlijk hebben ze alle drie een zwak gestel, maar de vrouwelijke hoofdpersoon, Eve, heeft er het duidelijkst één. Eve heeft last van depressie en trillende nervositeit. Ze heeft last van paniek aanvallen aan het eind van het boek. Een voorbeeld daarvan is de scene waar zij en Frank elkaar na enkele jaren eindelijk weer tegenkomen en zij voordat Frank naar Bertie gaat een hallucinatie krijgt.

Vaak is het verhaal een geschiedenis van een ontnuchtering. De mens is overgeleverd aan krachten die sterker zijn dan hijzelf
Noodlot vertelt een geschiedenis van de ontnuchtering. De titel zegt het eigenlijk al. De mens is overgeleverd aan het noodlot en kan zich er niet tegen verzetten. In Noodlot wordt het verhaal vertelt van Frank en Eve. Het noodlot bepaalt dat ze niet gelukkig zullen worden. In één van de eerste hoofdstukken wordt voor het eerst over het noodlot verteld. Op pagina 27 denkt Frank:
"Zijn blik zag even bijna week op naar het mooie jonge meisje, dat soms zo verstandig, soms zo naïef was: geleerd, waar het haar lievelingsliteratuur, onwetend waar het het reële leven betrof; een dof medelijden kwam over hem en de grauwe regenwolken daarboven drukten eensklaps met een uitspansel van melancholie op zijn hoofd, als ware zij de bedreiging van een onafwendbaar noodlot, dat haar, Eve, zou verpletteren."

De hoofdfiguur wordt volledig bepaald door erfelijkheid, opvoeding en milieu. De hoofdpersoon is onvrij.
Bertie is bijvoorbeeld onvrij. Hij heeft een bepaalde opvoeding gehad en leefde in een arm milieu. Hierdoor was hij onvrij. Hij zat vast aan het materiale en kon niet uit dat milieu komen. Met de hulp van Frank kwam hij eventjes uit dat milieu, maar uiteindelijk was hij onvrij, want weldra kwam hij weer in een arm milieu.

De schrijver kiest partij tegen de burgerij/goede stand en heeft oog voor de kleine man.
In Noodlot heeft Couperus duidelijk oog voor de kleine man, Bertie was arm en bezat geen geld. Couperus maakt met Bertie dus duidelijk dat hij rekening met deze arme mensen houd. Hij laat Frank Bertie op nemen in zijn huis.

Belangstelling voor seksualiteit
Een voorbeeld voor seksualiteit in Noodlot is de oorzaak van de ruzie tussen Eve en Frank, de affaire die zich zou hebben afgespeeld tussen Frank en een prostituee.

Taalgebruik; zo natuurlijk mogelijk weergegeven dialogen en neologismen
In Noodlot wordt vaak in directe rede gesproken. Dit zorgt voor een zo natuurlijk mogelijke weergave van een dialoog. Een voorbeeld:
"'Frank!' sprak zij zacht, vóór hem.
Hij antwoordde haar niet, rillende van aandoening, nauwelijks kunnende zien door de glans van vocht, die over zijn ogen trok.
Zij glimlachte weemoedig.
'Herken je me niet meer?' sprak zij, met haar stem van gedempt zilver.
Hij knikte, onhandig iets mompelend, onhandig zijn hand uitstekend. Zij drukte die even zacht, en ging voort, steeds met haar zacht geluid, dat was als een echo: 'Neem me niet kwalijk, dat ik je zo aanspreek, maar ik zou je gaarne iets willen zeggen. Ik ben blij je hier te ontmoeten, hier in Scheveningen, toevallig, misschien niet toevallig... Er heeft een misverstand tussen ons geheerst, Frank, ...'"

Er is sprake van een ik - of personale verteller. Nooit van een auctoriale verteller
In Noodlot is sprake van een personale verteller die soms vanuit Frank, soms vanuit Eve en soms van uit Bertie vertelt.

Er wordt zeer afstandelijk/objectief verteld. De schrijver heeft geen waardeoordelen
In Noodlot wordt objectief verteld. Er wordt geen kant getrokken tussen de ruzie makende Frank en Eve, maar Bertie wordt ook niet nadelig afgebeeld. Ze worden allemaal afgebeeld, zoals ze werkelijk zijn.


Noodlot is dus een best wel goed voorbeeld van een naturalistisch boek, er komen veel kenmerken van de stroming in voor.